Steeds sneller naar het einde van de dollar als reservemunt. Hoe? waarom? En wat nu?

Wanneer tal van landen de dollar afzweren als betaalmiddel, dan ontstaat een historische breuk. Wat zijn de oorzaken en gevolgen van het mogelijke einde van de dollar als wereldreservemunt?

Op latere leeftijd was Salvador Dali nog steeds een gevierd kunstenaar die op pensioengerechtigde leeftijd actief deelnam aan het sociale leven. Hij bleef een extravagante levensgenieter met een brede vriendenkring. En zoals voor zovele Spanjaarden speelt het uitgaansleven zich af bij valavond, in een restaurant waar tot diep in nacht wordt getafeld en gedronken. Zo ook voor Salvador Dali, die bijzonder genereus bleek te zijn. In ruim gezelschap werd er meermaals per week bijzonder goed gegeten in betere restaurants en was het telkens weer Salvador Dali die het feestje betaalde. De man had bijgevolg vele vrienden. In de jaren ’70 en ’80 gebeurde de betaling voor dergelijk hoge bedragen doorgaans met een bankcheque.

Wanneer de rekening kwam, haalde Dali zijn chequeboek boven, vulde het bedrag in en ondertekende onderaan met een kunstzinnige en sierlijke handtekening. Maar zijn vulpen ging niet meteen terug in zijn vestzak. Neen, Dali draaide de cheque om en nam enkele ogenblikken de tijd om op de achterzijde enkele van zijn creaturen aan te brengen in de beeldtaal die hem zo typeerde.

Wat overhandigde hij aan de ober? Een cheque voor een bedrag van 50.000 peseta’s, opgeluisterd en omgetoverd tot een waar kunstwerk. Een echte Dali.

Waarom deze anekdote? Om te illustreren wat er gebeurt wanneer een cheque niet wordt geïnd of uitbetaald. De restaurateurs waren namelijk van oordeel dat de waarde van dat stukje papier, een echte Dali nota bene, veel hoger was dan de debet-waarde van '50.000 Pts’ in het rechter bovenhoekje. Het resultaat is eenvoudig en bijzonder ingenieus. Omdat de restaurateurs vast hielden aan het kunstwerkje, werden deze cheques nooit aangeboden bij de bank en bijgevolg nooit gecashed of uitbetaald. Op deze manier kon Salvador Dali jarenlang rijkelijk dineren in ruim gezelschap zonder dat het geld ooit van zijn rekening ging. Jarenlang gratis feesten in ruil voor de gepercipieerde waarde van een stukje schuldpapier.

Maar wat wanneer er na verloop van tijd zoveel Dali’tjes in omloop zijn gebracht, dat die papiertjes hun exclusiviteit en vermeende waarde verliezen? Wat wanneer inmiddels zowat iedere restaurateur op Las Ramblas wel een echte Dali in zijn kassa heeft liggen? Wat wanneer al die restaurateurs plots verkiezen die 50.000 Pts op hun rekening gestort te krijgen, liever dan vast te houden aan een pentekening?

Dat is exact wat dreigt te gebeuren met de dollar.

Wat gebeurt er wanneer thesaurieën overal ter wereld zich realiseren dat dollar-gedenomineerd schuldpapier veel minder waarde heeft dan de boekwaarde? Wat als al die cheques of obligaties plots hun weg terug vinden naar de Amerikaanse bank, wanneer ze worden verkocht en moeten worden uitbetaald? Wat wanneer plots iedereen zijn dollars verkoopt en niemand nog dollars koopt?

In dat scenario worden de Verenigde Staten van Amerika overspoeld met het schuldpapier (t.t.z. dollars) dat het decennialang in omloop heeft gebracht in ruil voor de tastbare en reële importgoederen en diensten die het al die tijd geleverd kreeg.

Wat we de voorbij weken meemaken is niets minder dan een “continentale drift”. Het is onmogelijk om het lijstje up-to-date te houden, want ja, zo snel gaat het.

Een beknopt overzicht van de voorbije weken;

- Turkije heeft een aanvraag ingediend om aan te sluiten bij de BRICS. En ook Mexico.
- Chili en Argentinië solliciteerden reeds enige tijd geleden en hun toetreding tot die handelszone is nakende.
- Saudi Arabië verhandelt voortaan haar aardolie niet langer in dollars en diende de aanvraag in om aan te sluiten bij BRICS. Tot ieder’s verbazing sloot het soenitische Saudi Arabië een vredesakkoord met het sjiïtische Iran. Daarmee komt er nu finaal ook vrede tussen het soenitische Irak en Iran.
- Indië besloot om internationale handel met BRICS-landen voortaan niet in dollars, maar wel in haar eigen munt, de Rupi te verrichten.
- China en Brazilië sloten op 30 maart 2023 een akkoord om elkaar’s munt te gebruiken voor onderlinge transacties, de Yuan en de Real, niet langer de dollar.
- Nigeria sloot een overeenkomst met Peking om olie te exporteren in ruil voor een ‘petro-yuan obligatie’ die ten allen tijde converteerbaar en opvraagbaar is in reëel goud op de Shanghai Gold Exchange. Voorheen sloten Iran en China reeds een gelijkaardige deal.
- Japan houdt zich helemaal niet meer aan de Price cap die op Russische olie werd ingesteld en heeft een aanvraag ingediend om toe te treden tot Brics.

En zo gaat het maar door

- En ook Mexico, zoals Japan een eeuwenoude medestander van Washington, heeft een aanvraag tot lidmaatschap ingediend.
- Op 5 April 2023 bereikte ons het gerucht, en het is voorlopig niet meer dan dat, dat ook Australië en Nieuw-Zeeland op het punt staan om een formele aanvraag tot toetreding in te dienen.

Toen ik het enkele maanden geleden het aandurfde om de boude uitspraak te doen dat 2023 het jaar van de BRICS zou worden, ontbrak het me aan de fantasie en verbeeldingskracht om de velocity en de lawinekracht naar waarde te schatten waarmee dit speelveld groter wordt. Sneller, breder en krachtiger dan men toen voor mogelijk hield. ( -JVW )

Kortom, al deze landen, zowat 40% van de wereldeconomie en 80% van de wereldbevolking en 85% van alle energie en grondstoffen, kopen niet langer dollars om handel te drijven. En de dollars die ze aanhielden, die worden nu aan hoog tempo gedumpt, verkocht. Niet uit wrevel, niet uit wraak en evenmin om de VS een hak te zetten, neen, maar louter omdat het aanhouden of aankopen dollars niet langer nodig is om internationale handel te drijven in grondstoffen of energie.

De omvang van het ‘probleem’ is enorm. Buitenlandse investeerders hebben vandaag grofweg $33.000 miljard aan dollars uitstaan, waarvan $7.800 miljard aan obligaties. De Amerikaanse staatsschuld bedraagt $130.000 miljard, en dit louter bij gratie van 1. een reservemunt en 2. extreem lage rentevoeten. Wat als aan beide en einde komt?

Als Joe The Plumber meent dat inflatie vandaag reeds onhoudbaar hoog is in the States, dan kunnen deze prototypische middenklassers zich maar beter schrap zetten voor het soort Weimar-inflatie die zich aankondigt.

8 redenen ‘hoe’ en ‘waarom’ de Verenigde Staten en de dollar in geen tijd hun status van ‘blue chip’ en ‘wereldreservemunt’ verliezen en nu volledig in de verdrukking dreigen te geraken.

1. De ‘Weaponising’ van de dollar,

Wall Street, het Pentagon en Witte Huis hebben hun hand lelijk overspeeld in een verwoede poging om Rusland onder leiding van Vladimir Putin te verzwakken en te destabiliseren. Haviken in Washington meenden dat zij over voldoende macht beschikten om de wereld erop te wijzen welk lot men ondergaat wanneer men Washington tegen de haren instrijkt. Door (1) de dollar als een wapen in te zetten, (2) door sancties en embargo’s op te leggen, (3) door een dissident lid uit het swift-betaalsysteem te duwen, (4) door de diefstal van honderden miljarden aan Russische deviezen en tegoeden en door (5) een proxy-oorlog te financieren… meende men in Washington en Brussel een nucleaire hypermacht als Rusland op de knieën te krijgen. Die poging is niet alleen mislukt. Erger nog, de strafmaatregelen hebben andere landen de ogen geopend. Want wat de Verenigde Staten uithaalt met een nucleaire supermacht als Rusland, dat kunnen zij evenzeer met derderangs speler als Indonesië, Mexico, Nigeria, Brazilië of Angola. Dat hebben al die landen nu drommels goed begrepen. Het bewapenen van de dollar heeft een totaal avers effect gehad. Wat een afschrikkingsmiddel hoorde te zijn, werd een boemerang, die nu onderweg is naar het aanzicht van de Amerikaanse politieke elite, het bankwezen, de industrie en de gezinnen.

2. Het einde van ‘gun boat diplomacy’

De term ‘gun boat diplomacy’ ontstond in de 19e eeuw, toen westerse mogendheden kanonneerboten gebruikten om handelsovereenkomsten en territoriale aanspraken in Azië en Afrika af te dwingen. Tegenwoordig wordt gun boat politiek beschouwd als een vorm van dwangmatige diplomatie en algemeen beschouwd als een schending van internationale wetten en normen.

Het Amerikaanse leger heeft geen gebrek aan witte olifanten. Het blinkt uit in 20e eeuwse wapensystemen als 5th generatie gevechtsvliegtuigen, drone-technologie en vliegdekschepen. Verouderde technologie in een wereld van hypersonische torpedo’s, hypersonische kruisraketten, elektronische ‘jamming’, hacking, cyberoorlog en satellietgestuurde communicatie. Tal van andere mogendheden beschikken over courante wapensystemen die Gun Boat Diplomacy definitief tot het verleden hebben verwezen.

3. gepercipieerde militaire zwakte

De V.S. is er sinds het einde van WOII niet meer in geslaagd een militaire confrontatie als overduidelijke winnaar te beslechten. De Koreanse Oorlog is nog steeds niet officieel beëindigd. In Vietnam won het iedere veldslag maar verloor het de oorlog. Twee geldverslindende invasies in Irak eindigden in gezichtsverlies. Zelfs uit Afghanistan werd het hypermoderne Amerikaanse leger verdreven door milities, gewapend met Kalasjnikovs. En nu is er ook Oekraïne, waar men niet in staat is rollend materieel of voldoende munitie te leveren.

Objectieve tegenstanders bespeuren zwakte en ruiken bloed. De VS is duidelijk niet langer in staat oorlog te voeren zoals het dat ooit pretendeerde. De tijd waarbij men zomaar tapijten aan vrijheid en democratie uitstrooide boven onderbewapende derdewereldlanden is voorbij.

4. Bretton Woods, Richard M. Nixon, augustus 1971

Sedert 15 augustus 1971 is de Dollar niet langer gedekt door goud. “It’s no longer redeemable in Gold.” Sneller dan ooit tevoren ontwaardde daarmee de munt en explodeerde de ‘deficit spending’, wat leidde tot de hoogste verschuldingsgraad in de geschiedenis van onze beschaving. De schuld is dermate opgelopen dat het voor iedereen inmiddels duidelijk is dat Washington niet de intentie heeft deze schuld ooit nog af te lossen. Gaat de V.S. ten onder aan die schuld, dan resten haar slechts drie opties : failliet gaan, inflateren of een grote reset.

De industriële en militaire macht die al die tijd de ruggengraat van deze reservemunt was, die fundamenten zijn inmiddels totaal afgebrokkeld. En terwijl de Euro, Yen, Dollar en Pond gedekt zijn door schuldpapier, verschijnen munten ten tonele zoals de Rand, Rupi, Yuan, Real, Roebel die gedekt zijn door fysiek goud en door commodities of grondstoffen.

5. Basel III

Bazel III is een reeks internationale bankvoorschriften die zijn ingevoerd als reactie op de financiële crisis van 2008. De regelgeving heeft tot doel de stabiliteit en de veerkracht van het banksysteem te verbeteren door de eisen voor het kapitaal en de liquiditeit van banken aan te scherpen. Onder Basel III moeten banken meer en hoogwaardiger kapitaal aanhouden om potentiële verliezen op te vangen, en voldoende liquiditeitsbuffers aanhouden om financiële stress te weerstaan.

Eén van de gevolgen van Basel III was dat centrale banken goudvoorraden verkochten en in ruil meer winstgevende producten op hun boeken namen, zoals T-bills en andere assets die een inkomstenstroom genereerden. Dat keerde plots vanaf 2017, wanneer de Duitse Bundesbank - quasi onder radar, haar goud begon op te vragen bij New York Fed en bij de Bank of England. Bijna ogenblikkelijk volgden landen als Tsjechië, Oostenrijk, Nederland, Hongarije, Polen,… datzelfde voorbeeld. In 2018 gingen deze nationale banken nog een stap verder en kochten meer goud aan dan in alle 60 voorgaande jaren samen. En in 2019 verdubbelde dat aankoopvolume nogmaals. En dan… komt de BIS (Bank of International Settlement) met de verklaring dat Goud weer zal worden beschouwd als een ‘valuable liquid asset’. Waren deze landen op de hoogte van de nakende reclassificatie van goud als een ‘near cash’ asset class? Die vraag is minder relevant dan het gevolg omdat de Oost-Europese landen die buiten de Euro-zone vallen, met dit soort goudvoorraden eerder geneigd zullen zijn zich met de BRICS-zone te affiliëren dan met een toekomstige Eurozone of dollarmarkt.

6. De Nieuwe Zijderoute

De Belt and Road Initiative (BRI) en de Shanghai coperation organisation (SCO) vormen samen de nieuwe zijderoute en is het grootste infrastructuurproject uit onze geschiedenis. Het is minder dan 20 jaar oud en heeft pas enkele jaren geleden echt tractie gekregen.

Op 29 maart 2023 vond onze kwaliteitskrant bij uitstek, De Tijd, het nodig om de nieuwe zijderoute nog als ‘een molensteen rond Chinese nek’ te typeren. De journalist van De Tijd oppert dat de $240 miljard aan risicovolle leningen een dreiging vormt voor Chinese banken. Bedenk dat het Chinese BNP $16.000 miljard bedraagt en dat deze $240 miljard aan risicovolle leningen gedekt is door een onderpand van reële bouwwerken, basis-infrastructuren, nutsvoorzieningen, mijnbouwexploitaties, petroleumconcessies en grondstoffenverkeer.

De BRI is een netwerk van infrastructuren, bancaire handelsafspraken en onderlinge beschermingsakkoorden. Het omspant inmiddels de 13 OPEC-landen en deint van daaruit als een handelsnetwerk verder uit over heel Zuid-Amerika, Afrika en Azië. Het incorporeert ontelbare nieuwe havens waar bulkschepen richting China worden beladen met ertsen die via nieuwe spoorlijnen hun weg vinden vanuit het Afrikaanse of Zuid-Amerikaanse binnenland. Tot dat soort infrastructuren behoren ook containerdokken, snelwegen, krachtcentrales en hoogspanningsleidingen, waterzuiveringsinstallaties, noem maar op. En dit alles in olieproducerende landen, landen die goud accumuleren of produceren, landen die grote voorraden minerale grondstoffen bezitten en samen goed zijn voor 80% van de wereldbevolking en 40% van het Globale GDP.

7. Saudi Arabië stapt uit de petro-dollar

Als dit gebeurt, dan is dit dé dooddoener en het begin van het einde voor de dollar als reservemunt. In ruil voor militaire bescherming stapte het ‘Huis van Saud’ in 1975 in een overeenkomst met Washington en de MIComplex. Saudi Arabië zou al haar olie in dollar verhandelen en in ruil injecteerde het die dollars in de aankoop van Amerikaans wapentuig en Amerikaans schuldpapier. Dat huwelijk loopt nu ten einde. Saudi Arabië sloot enige tijd geleden reeds bewapeningscontracten met OPEC-partner Rusland en is tevens waarnemend lid van de SCO. De Saudi’s bedanken de Amerikanen voor de mooie jaren en de onvergetelijke herinneringen, maar voelen nu dat hun toekomst elders ligt, bij een andere bedpartner.

Wanneer Saudi Arabië plots Rupi’s, Goud, Yuan’s of Euro’s aanvaardt voor geëxporteerde aardolie, dan ziet geen enkel ander land zich nog verplicht of genoodzaakt om dollars aan te houden om petroleum te kunnen aankopen, laat staan andere essentiële grondstoffen. Dan is het hek van de dam. En dat ogenblik is ‘nu’.

8. Totaal gebrek aan leiding en leiderschap

Misschien is dit wel de voornaamste reden waarom de V.S. haar status van mondiale ‘Hegemoon’ verliest en de dollar haar status van wereldreservemunt.

Washington is sedert het aantreden van de Biden-administratie totaal stuurloos, ongeleid, afglijdend en verworden tot een wespennest van muitende en rovende machtsfracties. Dat zien we op ieder beleidsniveau.

Als de dollar valt omdat iedereen de dollar dumpt en verkoopt, wat zijn dan de gevolgen op korte termijn?

• Dan ontstaat er een tsunami aan dollars richting de VS, wat leidt tot snel stijgende inflatie.

• Als reactie daarop zien we meteen escalerende rentevoeten om dat monsterlijke verlies aan koopkracht op te vangen.

• De inverse correlatie tussen intrestvoeten en ‘asset prices’ (a.k.a. ‘activa’) zorgde ervoor dat lage intrestvoeten sinds 2008 de prijzen van reële activa tot recordhoogte duwden. Stort de dollar plots in elkaar, dan exploderen de intrestvoeten en…

• … storten de waarden van aandelen, obligaties en vastgoed in elkaar. Andere assets zoals intellectuele eigendom (octrooien, patenten), grondstoffen, nutsinfrastructuren, landbouw,… die worden geraakt maar blijven eerder gevrijwaard van een totale wipe-out.

• Dan dringen urgente beleidskeuzes omtrent de te volgen uitweg uit deze chaos zich op. Die keuze beperkt zich tot ofwel 1. een failliet, ofwel 2. het doorstaan van een hyperinflatie waartegen Weimar-ontwaarding een lentewandeling bleek, ofwel 3. Een grote reset, bijvoorbeeld onder de vorm van Central Bank Digital Currencies, al dan niet gedekt door fysieke goudvoorraden.

We houden dit met z’n allen in de gaten. De komende dagen en weken zullen bepalend blijken. Niet zozeer door wat de FED of Washington hiertegen menen in te brengen, maar wel de acties en de snelheid waarmee de rest van de wereld zich ontkoppelt. De snelheid waarmee is ronduit verbijsterend. Reageren kan hieronder in de comments.