Red Queen Syndrome

Alice komt in een nog vreemdere wereld terecht. Ze stapt dwars door de spiegel en belandt daarmee in een raadselachtige realiteit waar alles nonsensicaal en omgekeerd is. Ze ontmoet tal van bizarre figuren waaronder de ‘Rode Koningin’, die haar vertelt,

"Zie je, hier moet je zo hard rennen als je kunt om op dezelfde plek te blijven. Als je ergens anders wilt komen, moet je minstens twee keer zo snel rennen!"

In die imaginaire wereld van Lewis Carroll ‘s ‘Through the Looking Glass’, daar zijn ook wij aanbeland. Onze westerse beschaving moet alle zeilen bijzetten en scherp aan de wind varen om gewoon op koers te blijven. Ook wij zullen voortaan tweemaal zo hard moeten rennen om gelijke tred te houden, om de energie te blijven produceren die onze samenleving, economie, sociale zekerheid, de beurzen, leningen en schulden overeind houden.

Oude oliebronnen die al decennialang onze olie leveren, die raken traag maar zeker uitgeput en produceren iedere dag minder dan de dag voorheen. De nieuwe oliebronnen die we nog toevoegen, zijn dun bezaaid. Die zijn lager in kwaliteit en het zijn niet langer de monstervelden of ‘super giants’ die we 40 of 20 jaar geleden nog in reserve hadden. Ook wanneer we alle gekende nieuwe oliebronnen razendsnel in bedrijf zouden nemen, ook dan trappelen we hooguit nog ter plaatse.

Terwijl we met man en macht doen wat we kunnen, wordt het ieder jaar moeilijker om diezelfde hoeveelheid olie en gas te blijven produceren waarvan onze samenleving, economie en monetair systeem zo afhankelijk zijn geworden. Voor ieder vat nieuwe olie dat we vandaag nog vinden, verbruiken we er vijf. Wij verbruiken dus 5-maal meer petroleum dan wat aan nieuwe voorraden online en in productie kan worden gebracht.

De grafiek hieronder geeft het historisch weer. Doen we niets, brengen we geen nieuwe oliebronnen online, dan verliezen we jaarlijks grofweg 10% van onze productiecapaciteit. (10,5 x 100 / 94,9). In het engels heet die afkalving, ‘depletion’ of ‘decline’.

Om onze dagelijkse output en behoefte aan 95mbpd (mbpd : miljoen vaten per dag) op peil te houden, moeten we continue nieuwe oliebronnen online brengen die het verlies aan oudere en uitgeputte bronnen opvangen. En dat wordt steeds moeilijker.

Ongeacht hoeveel energie, middelen, technologie en geld we tegen dit probleem aangooien, hoe hard we ook lopen… die inspanning volstaat nauwelijks om ter plaatse te trappelen. Dat is wat men in de petroleum-industrie het ‘Red Queen Syndrome’ noemt.

De bijkomende productiecapaciteit die we sinds 2010 hebben toegevoegd ter vervanging van de gestaag dalende olie- en gasproductie, die komt haast exclusief op rekening van Noord-Amerikaanse inspanningen. Alleen het schaliefracken in de U.S. en de teerzanden in Alberta, Canada hebben de terugval van conventionele olieproductie weten op te vangen.

Wil u een betrouwbare momentopname krijgen van de actuele situatie in de olie- en gaswinning, dan kan u daarvoor terecht bij bedrijven als Baker Hughes (BKR) of Schlumberger (SLB). Twee NYSE beursgenoteerde hoofdrolspelers gespecialiseerd in olie- en gasexploratie, productie, en reservoirtechnologieën. Ze bieden een breed scala aan technologische diensten en oplossingen voor de energie-industrie. De omzetcijfers van deze twee marktleiders geven ons een accuraat beeld van de activiteitsgraad en bezettingsgraad in die industrie. Hieronder de release van een paar weken geleden,

The total rig count fell to 669 this week. So far this year, Baker Hughes has estimated a loss of more than 100 active drilling rigs. This week’s count is also 406 fewer rigs than the rig count at the beginning of 2019, prior to the pandemic.

The number of oil rigs declined by 7 this week to 530, down by 91 so far in 2023. The number of gas rigs fell by 2, to 131, a loss of 25 active gas rigs from the start of the year. Miscellaneous rigs gained 3 rigs this last week.

Het ‘Red Queen’ syndroom steunt op een geologische realiteit. Nl de levensloop van een oliebron. Bekijk hieronder het treffende verschil tussen de levensloop van een conventionele landboring en een leisteen-boring of ‘shale fracking rig’.

Een vat gecondenseerde schalie-olie (NGL) is niet alleen armer aan energie in vergelijking met conventionele ruwe olie, het mag duidelijk zijn dat vooral de levenscyclus van het veld drastisch verschilt. Waar een conventionele boring pas decennia na opstart een productiepiek bereikt (aantal vaten per dag), daalt die de volgende decennia zachtjes maar zeker naar een totale uitputting en nulpunt. Een schalieboring vertoont dezelfde levensloop, maar dan in een kwestie van enkele jaren.

Schaliegas en teerzanden zijn goed voor ruim 40% van alle nieuwe olie waarmee we die illustere drempelwaarde van 95mpbd constant hebben weten te houden. Kortom dat productiecijfer van 95 miljoen vaten per dag is nu erg afhankelijk geworden van een 6-tal Amerikaanse counties. De 6 counties die zowat alle bijkomende schalie-olie voor hun rekening nemen. En die schalie-boringen, die moeten aan een hels tempo worden aangezuiverd met steeds weer nieuwe, maagdelijke leisteenformaties. We zien dat dit met de dag moeilijker wordt. De meest gasrijke sites (tier 1), die werden jaren geleden reeds ontgonnen, waardoor men zich vandaag noodgedwongen moet tevreden stellen met het hydraulisch breken van leisteenlagen die beduidend minder gas bevatten (tier 2 en tier 3), complexer zijn en meer energie vergen.

Die 6 counties zijn,
- Midland County en Ector County in Texas. In wat men het ‘permian basin’ noemt.
- Weld County in Colorado: Het ‘Denver-Julesburg Basin’.
- McKenzie County en Williams County in North Dakota. De ‘Bakken formatie’.
- Washington County in Pennsylvania, onderdeel van de ‘Marcellus Shale’ regio.

We zijn er de afgelopen 70 jaar altijd in geslaagd grote hoeveelheden nieuwe aardolie toe te voegen aan onze productiequota. Olieproductie heeft tot 2018 een onafgebroken groei vertoond. Getuige de 5 grootste vondsten van de voorbije 70 jaar. Gelieve te noteren dat wij jaarlijks 30 miljard vaten produceren en verbruiken.

Waar gaan wij die groei in de nabije toekomst vandaan halen? Of beter… welke nieuwe vondsten moeten voorkomen dat mondiale olieproductie verder afkalft? Een overzicht.

Het mag duidelijk zijn dat we niet meteen zonder olie zullen vallen. Maar het wordt met de dag duidelijker dat de productievolumes van vandaag (95mbpd) steeds moeilijker in stand te houden zijn. En als we die al in stand houden, dan zullen die vaten héél wat meer energie en dus ook meer geld gaan kosten. Dat heeft alles te maken met een term die u inmiddels wel zult kennen : EROEI (Energy Return On Energy Invested).

Minder dan 20 jaar geleden nam energieproductie slechts 5% van ons energieverbruik in beslag. Vandaag kosten die 95 miljoen vaten per dag zo’n 10 miljoen vaten om te worden geproduceerd. En dat kengetal dreigt alleen maar verder op te lopen.

Onze energieproductie zal meer olie en gas gaan vergen, daarnaast worden de productiemethoden ook steeds milieuonvriendelijker. Schaliegas contamineert de watertafels in de wijde omtrek en teerzanden verbruiken een veelvoud aan zuiver water dat argeloos en onbestraft kan worden gedumpt in toxische poelen en open reservoirs. En omdat mijnbouw zo onvoorstelbaar veel aardgas en diesel verslindt, ontglippen ook ‘groene’ systemen, zoals windturbines en zonnepanelen niet aan deze harde realiteit.

Onze wereld verandert ingrijpend. De krijtlijnen worden knisperende kruitlijnen. Azië, Zuid-Amerika en Afrika ontwikkelen zich aan hoge snelheid, waardoor een bevolking van samen 6,6 miljard mensen toetreedt tot een groeiende middenklasse en beduidend meer energie zal gaan verbruiken dan de generatie voor hen.

De bevoorrading van fossiele brandstoffen wordt de komende tijd minder zeker, minder betrouwbaar. Het is in ons aller eigen belang dit goed te beseffen en tevens een wake-up call om werk te maken van realistische substituten. Want of men nu in klimaatverandering gelooft of niet, dat is volstrekt irrelevant. Het zullen niet de vermeende gevolgen van klimaatverandering zijn of de georchestreerde angstcampagnes daarrond, die ons zullen drijven naar nieuwe energieproducties, maar wel de bittere noodzaak aan een betaalbare en betrouwbare energie.

Ook deze publicatie is dus géén verheerlijking van ons olie- en gasverbruik. Het is evenmin een bloemlezing voor fossiele brandstoffen. Wie begrijpt hoe essentieel die fossiele energie-bronnen de komende 20-tal jaar zijn en blijven voor de levensstijl waaraan wij en ons monetair systeem zo verknocht zijn, die zal begrijpen dat het tijdperk van overvloedige en spotgoedkope energie definitief achter ons ligt. En dit, uitgerekend nu we dramatisch veel energie zouden willen investeren in de opbouw van nieuwe technologieën, een nieuwe energie-grid en hernieuwbare productiemethoden die een veel lagere energiedensiteit bieden dan het gecapteerde zonlicht dat ons ecosysteem gedurende miljoenen jaren veilig in de aardkorst heeft opgeslagen onder de vorm van fossiele brandstoffen.

Deze publicatie is evenmin Malthusiaanse paniekzaaierij naar het model van de Club van Rome. Ons menselijk vernuft en innovatie heeft ons hier gebracht en zal ons nog veel verder brengen. Er staat voorlopig geen rem op de innovatieve geest van onze soort. Wie denkt dat alleen Microsoft, Apple of Google technologiebedrijven zijn, die moet maar eens de hoofdzetels, labo’s en research-divisies van Shell, Exxon of Aramco binnen stappen. De extreme technologieën en innovaties die daar aan de lopende band ontwikkeld worden, die vindt u niet in een webbrowser of in the cloud, maar wel in uw eigenste benzinetank en boodschappenmandje. Want ondanks de continue afkalving en de onomkeerbare uitputting van olie- en gasbronnen sinds 1859, slagen die technologiebedrijven er al decennia in om - iedere dag opnieuw en met steeds complexere productiemethoden, die essentiële hoeveelheid olievaten te produceren.

Doch… tegen de achtergrond van dit optimisme, zien we een historische trendbreuk.

En die grootse evolutionaire verschuiving is deze : gedurende duizenden jaren ging de mens steeds op zoek naar energiebronnen met een steeds hogere energiedensiteit : brandhout, vlees, landbouw, turf, later ook steenkool, aardolie, aardgas en sinds de jaren ’50 ook uranium. Voor het eerst - en dit is die totale breuk met ons eigen verleden, zetten we in op energiebronnen met een radicaal lagere EROEI (Energy Return On Energy Invested) zoals schaliegas, biobrandstoffen, zonne-energie en windenergie.

Wie zoals Alice door deze spiegel stapt, wie deze realiteit internaliseert, die is alvast mentaal en spiritueel gewapend tegen de schokken en de paradigma-shift die ons wacht. Net zoals Alice komen ook wij weldra in een raadselachtige wereld terecht. Een wereld die in niets lijkt op de wereld van vandaag. Een wereld die we ons vandaag nauwelijks kunnen inbeelden.

Reageren kan zoals steeds onderaan de substack webpagina