De herinnering aan 11 september

Op een symbolische dag als deze kan men niet anders dan terug blikken op de staatsgreep van 11 september 1973, vandaag exact 50 jaar geleden.

Een eerste poging tot staatsgreep eerder dat jaar werd verijdeld. Maar op 11 september 1973 was het raak. Letterlijk. Op de ochtend van 11 september bestookten gevechtsvliegtuigen regeringsgebouwen en het presidentieel paleis in Santiago en Chileense militairen vochten zich een weg tot in de vertrekken van de democratisch verkozen president Salvador Allende. Die Chileense president werd ter plaatse omgelegd waarop generaal Augusto Pinochet een repressief militair bewind installeerde dat tot 1989 stand zou houden.

Salvador Allende was de linkse presidentskandidaat die Chili in 1970 zou gaan hervormen. Hij stond lijnrecht tegenover de oligarchen en grootgrondbezitters die sedert decennia en generaties de Chileense economie hadden overgeleverd aan buitenlandse multinationals. Allende stuurde aan op tal van hervormingen,

1. Unidad Popular: Allende's regering werd gesteund door een coalitie van linkse partijen, bekend als de "Unidad Popular". Dit programma beloofde radicale hervormingen op sociaal en economisch gebied, waaronder de nationalisering van belangrijke industrieën en landhervormingen.

2. Nationalisatie van Koperindustrie: één van de meest controversiële stappen van Allende was de nationalisering van de koperindustrie in Chili, die grotendeels in handen was van Amerikaanse bedrijven en zich zorgen maakten over het verlies van Amerikaanse investeringen.

3. Landhervormingen: Allende voerde landhervormingen uit om landbouwgronden onder landloze boeren te herverdelen. Dit raakte de belangen van grootgrondbezitters en oligarchen.

4. Nationale gezondheidszorg en onderwijs: Allende zette programma's op voor gratis gezondheidszorg en onderwijs, waardoor toegang tot deze basisvoorzieningen werd uitgebreid. Programma’s die werden aanzien als extreem-links en als de voorbode van een breder communistisch bestel in heel Zuid-Amerika.

5. Toenadering tot socialistische en communistische landen: Allende zocht nauwere banden met socialistische en communistische landen, waaronder de Sovjet-Unie en Cuba. Dit maakte de Verenigde Staten zenuwachtig.

De “Domino-theorie”, zo noemt men het angstbeeld waarmee Lyndon Johnson de Amerikaanse bevolking duidelijk maakte hoe essentieel het was om te voorkomen dat kleine landjes in Azië niet één voor één in het communistische blok terecht zouden komen. Het begint bij één onbeduidend landje als Noord-Vietnam (1945), maar voor je’t weet zijn niet alleen Noord-Korea (1948), maar ook China (1949), en vervolgens ook… De domino-theorie gold als de rechtvaardiging voor het sturen van ‘observers’ en later grondtroepen naar Vietnam. Het schrikbeeld van de communistische dreiging waarmee Lyndon Johnson de ‘guns’ in zijn ‘guns and butter’-beleid rechtvaardigde.

De angst voor een groeiend communistisch blok in het verre oosten, leidde niet alleen tot militaire Amerikaanse interventies in Korea, Vietnam, Loas, Cambodja, Sri Lanka of Bangladesh… het was tevens de motivatie voor regime-changes in Centraal- en Zuid-Amerika. Vrijgegeven ‘cables’ en top security documenten zouden jaren later ondubbelzinnig de interventies en sturende rol van Washington aantonen. Veelzeggend hierin zijn de documenten die werden vrijgegeven mbt ‘Operation Charlie’ en ‘operation Condor’. Operaties als deze leidden tot wat men de ‘dirty wars’ in Zuid-Amerika is gaan noemen. Een passende term.

“Operation Charlie”, ook bekend als het "Charlie Plan," maakte deel uit van Operatie Condor, een geheime campagne tijdens de Koude Oorlog geleid door Zuid-Amerikaanse militaire dictaturen in de jaren 1970. Charlie had specifiek tot doel politieke tegenstanders uit te schakelen. Veiligheidstroepen uit Argentinië, Chili, Uruguay, Brazilië en Paraguay werkten samen om personen die als linkse bedreigingen werden beschouwd, op te sporen, te arresteren en waar nodig te vermoorden. Deze campagne leidde tot grootschalige schendingen van de mensenrechten, waaronder marteling en verdwijningen.

“Operation Condor” was een regionale samenwerking tussen Zuid-Amerikaanse dictaturen, waaronder Argentinië, Chili, Uruguay, Brazilië en Paraguay, in de jaren 1970. Het had tot doel linkse bewegingen te onderdrukken en politieke tegenstanders over de grenzen heen uit te schakelen. De operatie omvatte het delen van inlichtingen, geheime operaties en zelfs buitengerechtelijke executies, wat leidde tot talrijke schendingen van de mensenrechten.

”Make the (Chilean) economy scream, unseat Allende or prevent him from coming to power”

- Richard M. Nixon, 1970

Betrokkenheid bij de Chileense staatsgreep van 11 september 1973 werd steeds door Washington ontkend. Dat was tot wanneer FOIA verzoeken de vrijgave van geheime documenten bevalen. 21 essentiële documenten tonen ondubbelzinnig aan hoe Washington de dynamo was achter het installeren van het Pinochet-bewind. Een kort overzicht aan de hand van 3 treffende voorbeelden,

Operation ‘FUBELT' 16 September 1970. Dit is een verslag van de eerste vergadering tussen CIA directeur Richard Helms en zijn hooggeplaatste stafleden waarbij operatie ‘FUBELT’ werd opgezet en tot doel had president Allende van de macht te verdrijven. Ook hier duikt de naam David Atlee Philips op, die belast werd met het uitwerken van concrete actieplannen en deze binnen de 48 uur diende voor te leggen aan Henry Kissinger, Nationale Veiligheidsadviseur.

In het document “Chilean Task Force Activities, 15 September to 3 November 1970” beschrijft de CIA welke acties worden ondernomen om de ratificatie van de democratische presidentsverkiezingen te ondermijnen en tevens een staatsgreep voor te bereiden. Het document omschrijft welke infiltratie-acties de CIA op poten zet en hoe propaganda zal worden aangewend om Salvador Allende te ondermijnen. Daarnaast vermeldt het document hoe zittend president Eduardo Frei reeds bereid werd gevonden om een geplande staatsgreep te steunen. Een staatsgreep die moet vermijden dat Allende op 3 november wordt beëdigd.

In een a “situation report” van 1 oktober 1973, verwijst verbindingsofficier Patrick Ryan op enthousiaste en triomfalistische wijze naar de staatsgreep van 11 September. Hij noemt het “onze eigen D-Day” en vermeldt dat, “The Chile's coup de etat was close to perfect." Dit vrijgegeven document illustreert hoe tevreden men in Washington is met het geïnstalleerde regime en het perfecte profiel van hun man, Augusto Pinochet.

De drie exemplarische ‘cabels’ of ‘top secret’ documenten hierboven zijn slechts een greep uit de talrijke vrijgegeven documenten om en rond de staatsgreep van 11 september. Een staatsgreep die een repressief en moorddadig regime in het zadel hees, een democratisch verkozen president liquideerde en de Chileense bevolking gedurende ruim 20 jaar - en lang daarna, zou terroriseren en traumatiseren. Voor de Chilenen werp de datum ‘11 september’ eenzelfde schrikbeeld op als voor de Afghanen en Irakezen.

Wie deze publicatie leest als een verheerlijking van linkse of communistische regimes of als de verkettering van de westerse vrije markteconomie, die vergist zich tweemaal.

De relevantie en de symboliek van ‘11 september’ huist in meerdere gelijkenissen en historische overeenkomsten. Net zoals de Chileense staatsgreep van 11 september, waren ook de aanslagen van ‘9/11’ een coup. Geen coup d’état maar wel een ‘policy coup’. Een machtsgreep door ‘The Vulcans’ ofwel ‘Neocons’ die als een kabbalistische machtgroep in de schoot van de Bush-administrie deze aanslagen zouden aanwenden voor het definitief inperken van de burgerrechten van de Amerikaanse staatsburger (cfr P.A.T.R.I.O.T. Act I & II). Daarnaast gold het synthetische slachtofferschap, waarin de V.S. zich wentelde, als een vrijgeleide om een minutieus voorbereide agenda van ‘regime change’ uit te rollen, daar waar de Amerikaanse wurggreep kon worden verstevigd. Het doel werd uitgebreid beschreven in het werkdocument ‘Rebuilding America’s Defenses: Strategy, Forces and Resources for a New Century” van de Neocon denktank PNAC (Project for a New American Century). Het document stippelt de strategische route uit die vermijdt dat de alleenheerschappij van Washington ooit nog bedreigd zou worden door een nieuwe speler op het wereldtoneel. Het document geef aan hoe moeilijk het belooft te worden om deze transformatie uit te rollen tenzij… tenzij zich een katalyserend voorval voordoet,

“Further, the process of transformation, even if it brings revolutionary change, is likely to be a long one, absent some catastrophic and catalyzing event – like a new Pearl Harbor.”

- Rebuilding America’s Defenses: Strategy, Forces and Resources for a New Century, Pag 51,
September 2000

Lang voor vlucht AA11 zich op de ochtend van 11 september klaar maakte voor take-off op de luchthaven van Boston Logan Airport, lagen de plannen klaar om de regimes in Libië, Somalië, Soedan, Afghanistan, Irak, Syrië en tot slot Iran omver te werpen. Alleen zo zou Washington naar Chileens model in de daaropvolgende 20 jaren een tapijt van vrede, democratie en vrijheid uitstrooien over de rest van de wereld.

Reageren kan zoals steeds hier in comments op de substack webpagina.