Breaking news : aartsengel Michaël en patroonheilige Sint Elooi sluiten monsterverbond

Aartsengel Michaël draagt een zwaard en is de beschermheilige van soldaten en wapendragers. Sint Elooi is de patroonheilige van de ingenieurs, metaalbewerkers en… van de armen in geldnood.

Jun 07, 2025

België en Nederland staan voor een enorme investeringsronde. Een monsterproject dat (a.) al jaren geleden in de stijgers had moeten staan, (b.) vandaag achterstand blijft oplopen en (c.) voor de komende decennia bovenaan iedere begrotingsagenda staat. Toch horen we er nauwelijks over. We hebben het over de ombouw van ons ‘elektriciteitsnet’ of ‘stroomnet’.

2000 miljard aan belastinggeld voor militarisme

Terwijl de reguliere media onze aandacht vestigen op de noodzakelijke militaire uitgaven1 waartoe de Belgische en Nederlandse regeringsleiders worden verplicht, zouden we haast vergeten hoeveel getaxeerde middelen daarmee worden weggehaald bij de ministeries van triviale bijzaken, zoals onderwijs, gezondheidszorg, pensioenen, lastenverlagingen, justitie en ja, onze afbrokkelende nutsvoorzieningen. Al die werven verliezen aan belang en prioriteit. En terecht. Want laat ons eerlijk zijn… wat heb je aan pensioenen, ziekenhuizen, scholen, wegen of drinkwater wanneer morgen Russische tanks door de Wetstraat rijden of het Torentje onder vuur nemen?

Onze oude media verzekeren ons dat we gezegend zijn met regeringsleiders als Schoof, De Wever, Merz of Starmer die méér middelen toekennen aan defensie dan aan onderwijs. Bewapenen doen we immers voor onze kinderen.

Aan de upgrade van het Europese stroomnet hangt een prijskaartje van duizenden miljarden

De Europese ambitie om tegen 2050 net-zero te bereiken, valt en staat met de aankoppeling van steeds meer windturbines en steeds meer zonnepanelen. Bij gevolg kijken we aan tegen de vernieuwing en uitbouw van een transmissie- en distributienet dat tegen 2050 viermaal meer stroom zal moeten verwerken2.

Ons bestaande distributienet is deel van onze ‘legacy infrastructure’. Het werd de afgelopen decennia organisch en minutieus opgebouwd om centraal geproduceerde elektriciteit uit nucleaire, steenkool- en gascentrales naar onze huiskamers en bedrijven te brengen. Die stroom was altijd voorspelbaar, gestaag en stabiel. Daar wordt nu een formidabele hoeveelheid wispelturige stroom aan toegevoegd.

“Het probleem is dat als je hernieuwbare energie vermenigvuldigt,
je de interconnecties [tussen landen] moet vermenigvuldigen.”

- Samuele Furfari, 24 mei 2025

Onze energieproductie migreert van stabiel naar wispelturig en onze distributie migreert van centraal naar decentraal. Dat is een dure affaire… Nooit eerder stond onze elektriciteitsvoorziening voor zo’n budgettaire en technologische uitdaging.

Miljoenen kilometers aan bekabeling

Recente studies3 vertellen ons dat de kost voor de uitbouw van bijkomende transmissie voor de interconnectie van heel continentaal Europe tegen 2050 binnen een prijsvork van 2.000 tot 3.000 miljard euro valt. Die raming betreft louter de investering in transmissie en laat de kosten voor bijkomende zonneparken, waterstof, windparken, batterij-opslag en distributienetwerk geheel buiten beschouwing.

Het toevoegen van decentrale en versnipperde capaciteit heeft zijn consequenties. Het betekent dat relatief kleine hoeveelheden aan geïnstalleerd vermogen uit wind en zon, verspreid en verstrooid over de landkaart, worden geïntegreerd in één groots pan-Europees netwerk. Want ieder afgelegen windpark moet apart worden aangekoppeld met kilometers aan koperen kabels en substations. Substations zijn knooppunten in het elektriciteitsnet waar elektrische spanning wordt omgevormd, bijvoorbeeld van hoog- naar middenspanning.

Het verschil tussen Transmissie en Distributie

Transmissie gebeurt via hoogspanningslijnen (150.000 tot 380.000 volt) en vervoert grote hoeveelheden stroom over lange afstanden, bv. van elektriciteitscentrales naar regionale knooppunten. Ons distributienet start vanuit deze knooppunten en brengt via middenspanning (11.000 tot 36.000 volt) de laagspanning (230 of 400 volt) tot in onze bedrijven en huiskamers.

Eenvoudig gesteld : transmissielijnen zijn onze snelwegen en gewestwegen. Distributie is het netwerk van straten en steegjes. De ‘digitale teller’ is dan weer het equivalent van de ANPR-camera of trajectcontrole waarmee ons gedrag wordt gestuurd en gesanctioneerd. Voor onze eigen veiligheid uiteraard.

Onderhoud van ‘Legacy infrastructure’ en de bouw van bijkomende infrastructuren

Het Europese transmissienetwerk telt zo’n 312.000 km aan middenspanning en hoogspanning, veelal gelijkstroom. De helft van die transmissielijnen in Europa (EU27) is ouder dan 40 jaar en moet de komende jaren worden vernieuwd. Voeg daar de kosten voor een capaciteitsuitbreiding van 80% aan toe, van 312.000 km naar approx. 550.000 km tegen 2050.

Voor kleinere landen als Nederland of België lopen de kosten voor transmissie-upgrades behoorlijk op. De Nederlandse beheerder TenneT raamt de bijkomende investeringen op grofweg 64 miljard in de periode 2024 tot 2032. De Nederlandse uitdagingen en noden zijn gekend. De ‘Zuid-West 380 kV Oost (Rilland - Tilburg)’4 is zo’n project, goed voor 2.000 km aan bijkomende hoogspanning, bovenop de 600 km aan bestaande bovengrondse hoogspanning die moet vernieuwd. En ook in Nederland worden off-shore parken zoals Hollandse Kust (west Beta) aangekoppeld.

Het Belgische Elia budgetteert conservatief 9,4 miljard voor de periode 2024 tot 2028. Een fractie van wat TenneT investeert. Ook hier in België worden wind- en zonne-parken geïntegreerd, worden nieuwe hoogspanningslijnen aangelegd zoals Ventilus en bouwt men een energie-eiland voor de Belgische kust. Nu ja, bouwen… De Belgische regering schrapt de dure tweede fase van het energie-eiland en bespaart daarmee 3 miljard5. De geraamde kosten van 2,2 miljard waren opgelopen tot 7 à 8 miljard6. Het gelijkstroomgedeelte van het project gaat nu op de schop. Daarmee verdwijnt de mogelijkheid om in de toekomst een derde off-shore park toe te voegen en ook de interconnectie met het Verenigd Koninkrijk gaat niet door.

In de periode 2024 tot 2030 belooft het aandeel elektriciteit in onze integrale energiemix met ‘slechts’ 36% te stijgen. Dat verbleekt bij de ambitie om tegen 2050 netzero te halen, die een stijging van geen 40% maar 400% inhoudt. Als de Belgische regering zich vandaag laat afschrikken door een investering van 3 miljard… wat voorspelt dit voor de tientallen en tientallen miljarden die nodig zijn tegen 2050?

Tot daar transmissie. What about distributie? Bij transmissie rekent men in duizenden kilometers aan bekabeling. Gaat het over distributie, dan spreken we plots over miljoenen kilometers en honderdduizenden transformatorhuizen die moeten worden bijgebouwd. Alleen in België moeten 22.450 distributiecabines worden gemoderniseerd en minstens 30.000 km aan laagspanning toegevoegd tegen 2032.

Omdat we besloten hebben zon- en windenergie een hoofdrol toe te kennen, zien we dit soort investeringstrajecten nu over heel Europa. Het Europese distributienetwerk, dat vandaag 9 miljoen km bedraagt, moet tegen 2032 worden uitgebreid tot 16,8 miljoen kilometer. Tegelijk is 4 miljoen km aan bestaande bekabeling dringend aan vervanging toe.

Iedere 1.000.000 kilometer aan distributienetwerk vereist grofweg 2.000.000 ton koper en theoretisch 700.000 substations, waarvan 375.000 transformatoren.

Afsluitend

In België ontspoort de begroting7 zo mogelijk nog verder. Men heeft geen idee hoe de vergrijzing te zullen betalen, het niveau van het onderwijs blijft kelderen en justitie garandeert een tergende straffeloosheid. In Den Haag hebben technocraten dan weer iedere menselijkheid uit de ‘Zorg’ weggesaneerd, terwijl de woningmarkt een structureel tekort van 400.000 woningen8 blijft vertonen.

West-Europa zit met de erfenis van een enorme ‘legacy infrastructure’. Formidabele nutsvoorzieningen die destijds met goedkope energie werden opgebouwd en vandaag moeten worden onderhouden en uitgebreid met steeds minder energie die duurder en complexer is dan ooit tevoren. De investeringentrajecten voor elektriciteitsproductie, transmissie en distributie waartoe we ons hebben verplicht, die lijken steeds minder haalbaar.

Maar voor bewapening en militarisme lijken de middelen onuitputtelijk. De contracten voor de duurste wapensystemen die de Nederlandse krijgsmachten ooit bestelden, die werden getekend onder Mark Rutte I, II en III. Volg even mee : 52 jachtvliegtuigen F-359, 4 Walruss-Class duikboten, 52 Leopard tanks, 8 Reaper drones MQ-9 , etc… In diezelfde periode bestelde het Belgische leger voor 14,4 miljard aan Franse pantservoertuigen10, 34 jachtvliegtuigen F-35, 2 fregatten, 6 mijnenvegers, 7 Airbus transportvliegtuigen, 2 Airbus tankervliegtuigen, 4 SkyGuardian drones, etc…

Dit investeringsbeleid biedt ook zekerheden. Wanneer u binnen afzienbare tijd in een onverwarmd huis op de tast een koud conservenblik onder uw gezinsleden verdeelt, mag u er zeker van zijn dat Russen aan de Maas worden gestopt.

Substack van Joachim Van Wing

Discussion about this post