Wanneer €500 miljard niet volstaat
Duitsland besteedde afgelopen jaar €500.000.000.000 aan noodmaatregelen om deze energiecrisis te bestrijden. Dit bedrag blijkt inmiddels ontoereikend.
Het was even schrikken toen ik dat monsterlijke bedrag hoorde. “… instead they spend half a trillion dollars on coal, gas and oil”. Half a trillion, dat is 500 miljard. Dat is grofweg het GDP van een land als België. Dat leek me wat overdreven en dus zocht ik het op. Ik consulteerde mijn meest betrouwbare bronnen. En ja, het klopt.
500 miljard euro. Dat is het bedrag dat Duitsland in 2022 oplegde, bijbetaalde zo u wil, om het licht te laten branden en haar fabrieken van de stilstand en de ondergang te redden. Om de boel draaiende te houden, startten Duitse energieproducenten hun uitgedoofde steenkoolcentrales en bruinkoolcentrales weer op. Ook petroleum werd als noodbrandstof ingezet. Uit pure noodzaak. Zo werd Duitsland in 2022 - uit noodzaak, met voorsprong het meest vervuilende en CO2-spuwende industrieland in de westerse wereld.
500 miljard euro aan onvoorziene uitgaven,… met zo’n monsterlijk bedrag hadden ‘Die Grünen’ zomaar even 100.000 grote 3MW windturbines kunnen plaatsen. Daarmee zou een land als Duitsland haar totaal geïnstalleerd vermogen van 211GW meer dan hebben verdubbeld naar ruim 500GW. Theoretisch uiteraard, want daartoe ontbreekt het turbinebouwers als Vestas, Siemens, GE, Goldwind of Enercon aan grondstoffen en productiecapaciteit. 3OOGW aan windturbines stop je ook niet zomaar in de stekker, zoals het Ventilus-project in België op pijnlijke wijze illustreert. 300GW is overigens 5x het totale geïnstalleerd vermogen die de wereldwijde windturbine-industrie per jaar kan produceren, uitleveren en installeren. En al even theoretisch is het aantal gasturbines aan buffercapaciteit voor zo’n gigantisch windturbinepark. Want laat nu net het gebrek aan aardgas de primaire oorzaak zijn van dit grimmig sprookje.
Die 500 miljard is de cumulatieve omvang van de reddingsoperaties en ingrepen die de Berlijnse regering heeft gelanceerd om het energiesysteem van het land overeind te houden sinds de prijzen omhoog schoten en het de toegang tot gas van hoofdleverancier Rusland verloor.
Dit kunst- en vliegwerk kostte iedere Duitser reeds €4500 aan naakte koopkracht. En het einde is niet in zicht. Deze provisie van 500 miljard blijkt inmiddels ontoereikend. Snel stijgende energieprijzen hebben ook de inflatie voorbij de 10% geduwd. En nog is daarmee enige energiezekerheid niet in zicht, aangezien de bouw van twee alternatieven voor Russische brandstof - vloeibaar aardgas (LNG) en hernieuwbare energiebronnen - nog jaren verwijderd zijn van voltooiing.
"De Duitse economie bevindt zich nu in een zeer kritieke fase omdat de toekomst van de energievoorziening onzekerder is dan ooit", aldus Stefan Kooths, vicevoorzitter en onderzoeksdirecteur aan het Institut für Weltwirtschaft (IfW) in Kiel. Structurele energietekorten dreigen volgens recente cijfers de Duitse petrochemie in 2023 met minstens 8,5% te doen krimpen. Een schrikbarend cijfer dat onvermijdelijk een afbraak van het industriële landschap inhoudt.
Nog even terug naar die 500 miljard euro. Dat is hetzelfde bedrag dat de Duitse overheid in 2020 en 2021 aan eenmalige corona-steunmaatregelen uitgaf. Nu wordt er nog eens evenveel op tafel gelegd, maar ditmaal voor de bail-out van energiebedrijf Uniper (€50mld), het redden van Sefe, u weet wel, de geconfiskeerde Gazprom sites (€15mld), werkkapitaal en liquide middelen voor tal van nutsbedrijven om hen van het failliet te vrijwaren (€100mld), de haastige opbouw van ontbrekende LNG terminal capaciteit (€10mld) en tot slot de ondersteuning van traders voor de aankoop van aardgas, steenkool, petroleum en het ophoesten van margin calls (€50mld).
Waar Duitsland zich voornam om zichzelf tegen 2030 voor 40% van hernieuwbare energie te voorzien, werd dit cijfer nu opgetrokken tot 80%. Ja, echt waar. Om die ambitie waar te maken moet Duitsland de komende 8 jaar, en dit ieder jaar opnieuw, 6x meer windturbines op land bijplaatsen dan de inspanning die het vandaag reeds levert. Voor fotovoltaïsche energie moet het jaarlijks bijkomend geïnstalleerd vermogen worden verviervoudigd, 8 jaar lang.
Ook op het LNG-front zijn de uitdagingen enorm aangezien Duitsland haar centjes investeerde in de Russisch-Duitse gaspijplijn (NordStream I &II) en bijgevolg niet in LNG-terminals waarmee plots veel duurder aardgas moet worden aangekocht. Nu schakelt Duitsland noodgedwongen en halsoverkop over op LNG. Tegen midden volgend jaar wil het 6 drijvende terminals in gebruik nemen, waarmee het 29,5mld m3 aardgas per jaar wil binnen trekken. Dat is de helft van de hoeveelheid die het jaarlijks importeerde uit Rusland. Waar die 29,5mld m3 - laat staan de andere helft, vandaan moet komen, is voor iedere commentator en toeschouwer een volstrekt raadsel. De Australische gasproducent Woodside heeft een deal gesloten met Uniper. Na een tocht van ruim 25.000km zal het 1mld m3 aan diepgekoeld aardgas leveren in een nader te bepalen Duitse haven. Want de gehuurde LNG-terminal, die wordt de komende maanden geleverd.