omschakeling naar batterijwagens tegen 2035: "Tekort aan grondstoffen dreigt"

Soms zijn de cijfers en de geologische realiteit zo helder, dat zelfs een politicus het begrijpt. Die uitzonderlijke situatie lijkt zich voor te doen in het Berlemont-gebouw.

Jawel, de VRT kwam ogenblikken geleden met een bijdrage waarin het de Europese Rekenkamer citeert.

Blijkbaar heeft men nu voor het eerst de plannen laten doorrekenen. De plannen om tegen 2035 de verbrandingsmotor uit te faseren. Het plan om met z’n allen elektrisch te gaan rijden. Nog los van de hoeveelheid elektriciteitsproductie die daarvoor nodig is, stelt men zich nu vragen bij de haalbaarheid voor de bouw van dat wagenpark.

“De Rekenkamer ziet drie grote obstakels op weg naar 2035 die de geprojecteerde groei zouden kunnen dwarsbomen. Het gaat dan over onvoldoende grondstoffen voor batterijen, oplopende kosten en vluchtende investeerders.” 

- VRT NWS, Rob Heirbaut, Vincent Merckx, 19 juni 2023

Bedenk dat wereldwijd slechts 8% van alle fossiele brandstoffen of liquid fuels naar personenwagens gaat. Ruim 90% van de 100 miljoen vaten ruwe olie die we dagelijks verbranden, blijven onaangeroerd. Ook na 2035. In dat jaar, 2035, wil de Europese Commissie 30 miljoen elektrische wagen op de weg zien doorheen Europa.

Blijft het aantal personenwagens in de EU al die tijd stabiel, dan rijden er in 2035, naast de geplande 30 miljoen elektrische wagens, nog steeds 220 miljoen verbrandingsmotoren rond.

Zware lastvoertuigen komen niet voor in de elektrificatie plannen. Bizar, want het zijn vooral deze mechanische lastdieren en grootverbruikers die zich perfect lenen tot elektrificatie. Denk aan tractoren, graafmachines, bouwkranen, distributiewagens in stedelijke gebieden,… apparaten met een extreem kleine actieradius en tegelijk veel koppel (Nm) combineren met een beperkt vermogen (Kw). Als dit laatste ruikt naar een pleidooi voor het elektrificeren van tractoren, kranen of stadsbusjes, dan is dat niet uw verbeelding.

Ik raad de substack-lezer heel uitzonderlijk aan het artikel van de VRT NWS -dienst te lezen. Het rapport van Europese rekenkamer ziet 3 knelpunten :
1. gebrek aan investeerders, 2. oplopende kosten en 3. onvoldoende grondstoffen.

Dat lijstje is naar goede VRT-gewoonte correct en ook weer helemaal niet.

1. Vluchtende Investeerders

Bijna een jaar geleden riep diezelfde commissie de tycoons en de Captains of Industry bij zich. Daar waar de Wetstraat uitmondt in het Schumanplein. Niet alleen de grote industriëlen en autobouwers van Europa werden ontboden. Ook een kleine groep van onafhankelijke experten en professoren die de uitdagingen van het reconversieplan bestuderen en goed begrijpen. De boodschap van de autobouwers en hun toeleveranciers aan het adres van de commissie van eenvoudig, “u zorgt voor het wettelijk kader en het verdienmodel, en wij gaan mee in jullie ideeën.” Kortom als wij, de auto-industrie, hieraan kunnen verdienen, dan heeft u aan ons goede en trouwe bondgenoot. Dat is niet onbelangrijk. Zonder de grote autobouwers gebeurt er niets inzake elektrificatie.

Maar aan diezelfde tafel zaten ook de professoren, geologen en andere experten. Het voorbehoud dat zij formuleerden, deed plots niet meer ter zake. Dat zij met harde cijfers de onmogelijkheid van de plannetjes hadden aangetoond, dat bleek plots niet langer relevant. De academici werden bedankt voor hun komst naar Brussel en tegen lunchtijd konden zij beschikken.

De euforie van weleer heeft inmiddels plaats gemaakt voor ontnuchtering en vertwijfeling. Het morrelt aan de investeringszijde. Dat klopt. Grote autobouwers denken 10 à 15 jaar vooruit in de tijd omdat zij zich geen enkele strategische flater kunnen veroorloven. Daarvoor zijn de investeringen te hoog en de competitie te groot. Zij zien ook hoe ‘s werelds grootste autobouwer Toyota zich niet van de wijs laat brengen. Het Japanse vlaggenschip gaf eerder al expliciet te kennen niet te zullen meegaan in een blinde elektrificatie en in het afzweren van de ICE (internal combustion Engine) of verbrandingsmotor. Zij zien nog steeds het grootste energetisch rendement in hybride systemen, de combinatie tussen zowel benzinemotor als elektromotor. Het mag dan ook niet verbazen dat het bij de Europese autobouwers is beginnen dagen. Dat de beloften om grof geld te gaan verdienen aan de goedgelovigheid en synthetische klimaathysterie bij de consument bij gratie van een bij wet opgelegde omwenteling… dat die beloften minder realistisch en haalbaar blijken dan verhoopt.

2. Oplopende kosten

Het artikel van de VRT heeft het inzake ‘kosten’ louter over de grondstofprijzen. Hoe die prijzen blijven stijgen en zullen blijven stijgen. En dat klopt. Markten als lithium en lithiumoxide kenden dan wel een voelbare correctie, de lange termijn blijft uitgaan van een vraag die het aanbod structureel zal blijven overstijgen. De stijgende marktprijzen voor deze mineralen (kobalt, zink, nikkel, neodinium, lithium, mangaan, koper,…) zijn deels ingegeven door de hoge vraag en door de spelverdelende rol die Peking zich in deze wereldhandel heeft toegeëigend.

Maar de nog hardere realiteit is dat het steeds meer energie en dus ook meer geld kost om diezelfde ton koper of kobalt te blijven produceren. Dat zien we evenzeer bij olieproductie. Naarmate de rijkste en meest toegankelijke aders worden uitgeput, moet men zich tevreden stellen met aardlagen die lagere concentraties en een lagere kwaliteit en zuiverheid bieden.

3. onvoldoende grondstoffen

Ook tussen de lijnen is het bij VRT NWS steeds zoeken naar eenduidigheid en volledigheid. Het wordt niet met zoveel woorden gezegd maar ‘onvoldoende’ moet u letterlijk nemen.

Diezelfde experten die in Brussel werden ‘kaltgestellt’ wezen de commissieleden erop dat het ons ontbreekt aan gekende voorraden en ertsaders (proven reserves). Bovendien heeft China zich als eerste toegang verschaft tot het gros van de gekende voorraden. En tot slot ontbreekt het ons aan de energie om de vooropgestelde opschaling uit te voeren. Mijnbouw is een extreem energieverslindende bezigheid. En naarmate de zuiverheid van de afzettingen daalt, stijgen de energiekosten exponentieel.

Nog los van de realiteit dat slechts 3% van alle ontdekte ertsaders ooit tot een levensvatbaar mijnbouwproject leiden, bedraagt de doorlooptijd tussen vondst en first batch gemiddeld 16 jaar. Ook die doorlooptijd stijgt dramatisch naarmate men zich tevreden moet stellen met steeds minder rijke afzettingen of deposits.

En dan de ‘kicker’ in het verhaal. De orde van grootte (fig. hierboven). Willen we onze mobiliteit in Europa de komende generatie gaan elektrificeren, dan dient de mondiale output van mangaan, kobalt, zink, nikkel en lithium met factor 20 tot factor 40 te stijgen. Concreet moeten meteen (niet in 2035, maar wel nu) de productievolumes van deze aardmetalen en mineralen met 700%, 2000% tot 4000% naar omhoog. In een vorige bijdrage werd er reeds op gewezen hoezeer de EU iedere andere batterijchemie negeert en alles inzet op Lithium-chemie.

Dat de hoeveelheid koper die dit alles zal vergen, al helemaal buiten bereik is, dat laten we nog even buiten beschouwing.

Het rekenhof moet plots klare wijn schenken en trekt aan de alarmbel.

Het is geen toeval dat uitgerekend dit thema als ‘top op of bill’ geprogrammeerd staat tijdens de ‘Speakers BBQ’ op 6 augustus. Een event dat een inhoudelijk verlengstuk is van de onderwerpen op deze substack pagina.

De substack-lezers die zich reeds hebben ingeschreven voor dit uniek event, hebben de kans Simon Michaux (assoc. prof.) aan het woord te horen. Hij smeedde zijn reputatie door als eerste exact deze grondstofproblematiek aan te kaarten. Daarom vroeg ik hem als gastspreker. Tot mijn grote vreugde stemde hij meteen in.

Simon Michaux leidt in Helsinki een onderzoeksteam in opdracht van de Finse overheid. De Finse regering wil maar al te graag fossielvrij gaan vanaf 2030, maar stelde zich al snel vragen bij de haalbaarheid van dit ambitieuze EU-plan. Als eerste in Europa wilden zij dit concreet doorgerekend zien. Simon wordt gevraagd binnen 2 jaar een becijferd rapport in te dienen, waarop de Finse overheid haar intenties en ambities zal afstemmen en bijsturen.

Voorlopig zijn er nog tickets beschikbaar voor dit exclusief evenement op 6 augustus. Om organisatorische redenen zijn wij genoodzaakt binnen afzienbare tijd een inschrijvingsstop in te stellen.